TARİHÇESİ
Dörtyol’da bir çok tarihi yerleşmeler ve kalıntılar bulunmaktadır. M.Ö. 5 bin ile 50 yılları arasında aktif bir yerleşme yeri olan Kinethöyük bunlardan en eski olanıdır.
Bölge M.Ö. 3000 yıllarından bu yana Akad ve Sümerlerden başlayarak M.S. 1. – 3. y.y.’ da Roma ve Bizanslı’lara kadar bir çok devlet ve medeniyetin egemenliği altında kalmıştır.
M.Ö. 333 de Helen İmparatoru İskender ile Pers kralı 3. Darius arasında yapılan İssos Savaşı’nın Deliçay (Pinaros) ile deniz kenarındaki bir yerde yapıldığı belirtilmektedir.
Dörtyol’un kuruluş yılları 11. yüzyılın sonlarına dayanmaktadır. 1338 yılında Memlüklerin Çukurova’yı fethinden sonra Üç Oklu Türkmen Boyları içinde bulunan Özerler’ in Özerli ve Ocaklı‘ mahallelerine yerleştikleri tespit edilmiştir.
22 Aralık 1909’da, padişah iradesiyle* Dörtyol adıyla Adana vilayeti, Cebel-i Bereket Sancağı’na bağlı kaza merkezi olmuştur.* İrade-i dahiliye :İ. DH, 1478 /1327.Z.5
Mondros ateşkes antlaşmasından sonra 11 Aralık 1918’de işgal edilen Dörtyol’da Milli Mücadele’de İLK KURŞUN 19 Aralık 1918’de Karakese köyünde Özerlili Hoca Ömer oğlu Mehmet Çavuş (Mehmet Kara ) tarafından atılmıştır. Bu olaydan birkaç gün sonra Kara Hasan Paşa tarafından da Milli Mücadele’nin ilk Kuvva-yı Milliye örgütü Dörtyol’da kurulmuştur.
Fransız ve Ermenilerle yapılan mücadele sonucunda 9 Ocak 1922’de Dörtyol düşman işgalinden kurtarılmıştır.
Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK 14 Ocak 1925, 16 Mayıs 1926 ve 15 Şubat 1931 tarihlerinde olmak üzere toplam 3 defa Dörtyol’ umuza teşrif etmişlerdir.
07 Temmuz 1939 yılına kadar Seyhan’a (ADANA) bağlı olan Dörtyol, Hatay’ın anavatana katılmasıyla bu ilimize bağlanmıştır.
Kurtuluş Savaşı’nın anısını yaşatmak üzere “İLK KURŞUN ANITI” 9 Ocak 1994’de, “İLK KURŞUN MÜZESİ” ise 9 Ocak 2014’de açılmıştır.
NÜFUS
Dörtyol, nüfus büyüklüğü açısından İlimizin 5. büyük ilçesidir. 2013 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçlarına göre ilçe’nin nüfusu 115.251 olup, yıllık nüfus artış hızı Payas İlçesi nüfusunun ayrıldığı 2013 yılı hariç son 5 yıl ortalaması yüzde 1,56’ dır.
İLÇEMİZİN NÜFUS VE NÜFUS YOĞUNLUĞU
İLÇE ADI |
NÜFUSU |
YÜZÖLÇÜMÜ(Km²)
|
NÜFUS
YOĞUNLUĞU
|
DÖRTYOL |
117.053
|
342
|
342
|
Büyükşehir Sınırlarının İl Mülki sınırları olması ve 6360 ve 6447 sayılı Kanunlar uyarınca;köy tüzel kişiliğinin kalkması (ilk mahalli idare genel seçimlerinde) ve köylerin mahalleye dönüşmesi nedeniyle nüfusun tamamı şehirde yaşamaktadır.
İSTİHDAMIN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI
SEKTÖR |
2010 |
|
Tarım (%)
|
58,9
|
|
Sanayi (%)
|
14,9
|
|
Hizmet (%)
|
26,2
|
Hatay İli İşgücü Piyasası Analiz Çalışması
DÖRTYOL İLÇESİ’NDE SAYIM YILLARI İTİBARİYLE
YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZLARI VE NÜFUS YOĞUNLUKLARI
|
SAYIM
DÖNEMİ
|
NÜFUS
|
YILLIK ARTIŞ HIZI
(yüzde)
|
NÜFUS YOĞUNLUĞU
(Kişi/km2)
|
NÜFUS ARTIŞ HIZI
(Kişi)
|
|
1965
|
48.275
|
95
|
||
|
1970
|
56.949
|
17,96
|
112
|
8.674
|
|
1975
|
93.190
|
63,63
|
184
|
36.241
|
|
1980
|
111.832
|
20,00
|
221
|
18.642
|
|
1985
|
129.299
|
15,61
|
256
|
17.467
|
|
1990
|
111.368
|
-13,86
|
220
|
– 17.931
|
|
2000
|
126.258
|
13,37
|
250
|
14.890
|
|
2007
|
140.517
|
11,29
|
279
|
14.259
|
|
2008
|
143.914
|
2,42
|
285
|
3.397
|
|
2009
|
145.846
|
1,34
|
289
|
1.932
|
|
2010
|
147,629
|
1,22
|
292
|
1.783
|
|
2011
|
149.471
|
1,25
|
296
|
1.842
|
|
2012
|
151.837
|
1,58
|
301
|
2.366
|
|
2013*
|
115.251
|
– 24,09
|
336
|
– 36.586
|
* 6360 Sayılı Kanunla kurulan Payas İlçesinin 38.959 nüfusu İlçemiz nüfusundan eksilmiştir. (TÜİK verileri)
EKONOMİK DURUM
Vergi Gelirleri
DÖRTYOL VERGİ DAİRELERİNE KAYITLI MÜKELLEF SAYILARI
|
YILI
|
GERÇEK USUL
G.VERGİSİ
|
BASİT USUL
|
G.M.S.İ.
|
GELİR
STOPAJ
|
KURUMLAR
VERGİSİ
|
KDV
GERÇEK
|
TOPLAM |
|
2015
|
3.024
|
1.883
|
1.033
|
3.969
|
917
|
3.827
|
14
|
YILLAR İTİBARİYLE VERGİ GELİRLERİ
|
YILI
|
TAHAKKUK
(Bin TL)
|
ARTIŞ
(%)
|
TAHSİLAT
(Bin TL)
|
ARTIŞ
(%)
|
TAHSİLAT
ORANI (%)
|
|
2006
|
162.367,06
|
84.485,00
|
52,03
|
||
|
2007
|
169.678,29
|
4,50
|
98.116,78
|
16,14
|
57,83
|
|
2008
|
259.656,83
|
53,03
|
139.782,27
|
42,47
|
53,83
|
|
2009
|
262.673,17
|
1,16
|
138.863,44
|
-0,66
|
52,87
|
|
2010
|
348.468,44
|
32,66
|
157.989,84
|
13,77
|
45,34
|
|
2011
|
543.356,93
|
55,93
|
244.485,90
|
54,75
|
45,00
|
|
2012
|
521.411,12
|
-4,04
|
250.823,07
|
2,59
|
48,10
|
|
2013
|
664.060,92
|
27,36
|
317.297,98
|
26,50
|
47,78
|
|
2014
|
785.219,95
|
18,25
|
305.835,37
|
-3,61
|
38,95
|
İLLER İTİBARİYLE GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNE KATKI BAKIMINDAN DÖRTYOL’UN DURUMU
İLLER |
2012
|
2013
|
2014
|
2013 Yılı
Katkı Payı
(%)
|
|||
|
Tahsilât
(Bin TL)
|
Sırası
|
Tahsilât
(Bin TL)
|
Sırası
|
Tahsilât
(Bin TL)
|
Sırası
|
||
İskenderun |
739.888,55
|
1.
|
844.135,86
|
1.
|
527.899,09
|
1.
|
46,62
|
|
Merkez
|
428.060,86
|
2.
|
498.685,96
|
2.
|
362.468,16
|
2.
|
27,54
|
|
DÖRTYOL
|
250.823,07
|
3.
|
317.297,98
|
3.
|
305.835,37
|
3.
|
17,52
|
|
Samandağ
|
33.928,80
|
5.
|
37.210,81
|
5.
|
28.903,26
|
5.
|
2,05
|
|
Erzin
|
16.319,00
|
7.
|
17.083,76
|
7.
|
12.544,31
|
7.
|
0,94
|
|
Belen
|
7.375,00
|
10.
|
11.896,41
|
8.
|
8.126,61
|
8.
|
0,65
|
SEKTÖREL YAPI
İlçemizde bulunan ağırlıklı sektörler; demir çelik , makine ve yedek parça sektörleridir. Özelikle konumu ve lojistik üstünlüğü nedeniyle, Dörtyol demir çelik sektöründe faaliyet gösteren firmaların tercih ettiği bir bölge olmuştur. Bölgeye yapılan yatırımlar beraberinde yan sanayinin ve diğer sektörlerin de gelişimine katkıda bulunmuştur.
İlçe lojistik imkanları ile 5 adet gaz ( AYGAZ, İPRAGAZ, MİLANGAZ, PETGAZ, SHELL ) ve 5 adet de akaryakıt ( AKPET, BİRLEŞİK PETROL, BOTAŞ , DELTA RUBİS, TPIC ) dolum ve depolama tesislerinin tercihi olmuştur.
İlçemiz , 6 adet yaş meyve sebze paketleme ve ihracat firmaları ile yalnızca İlçenin değil bölgenin ürettiği yaş meyve sebzeyi başta Rusya federasyonu ve Ortadoğu ülkeleri olmak üzere dünyanın bir çok ülkesine ihracat gerçekleştirmektedir.
İLÇE GAYRİ SAFİ YURT İÇİ HASILASI İÇİNDE SEKTÖRLERİN PAYI
TARIM(%)
|
SANAYİ
(%)
|
HİZMETLER
(%)
|
|
58,9
|
14,9
|
26,2
|
SANAYİ
Dörtyol İlçesi,İskenderun Demir Çelik A.Ş. ‘nin bölgede olmasından dolayı bir çok demir imalat sanayi tesisini bünyesinde barındırmaktadır. Makine sanayisi , yedek parça imalatı , yassı demir sanayisi kollarında 120 adet imalatçı firma ile üretim yapmaktadır.
Dörtyol, Türkiye’nin birinci büyük 500 sanayi kuruluşundan 7’ sine ve ilk 100 büyük sanayi kuruluşundan da 5’ ine ev sahipliği yapmaktadır.
İlçedeki yatırımcı sayısı her geçen yıl artmaktadır. Yabancı sermaye tarafından da tercih edilmeye başlayan İlçemizde MMK Metalurji tarafından İlçemizde kurulan tesis Türkiye’de özel sektör tarafından sıfırdan kurulan en büyük sanayi kuruluşudur.
Rusya’ nın Demir Çelik sektöründe %18 pazar payına sahip olan MMK Rus ortaklık ile ATAKAŞ Şirketler Grubu tarafından yapımı tamamlanan 2,5 milyon ton üretim kapasiteli olup , 1.153 kişiye istihdam sağlayan MMK Metalurji Sanayi Ticaret ve Liman İşletmeciliği faaliyettedir.
DÖRTYOL ‘DA YABANCI SERMAYE
ÜLKESİ |
KURULUŞU |
|
RUSYA FEDERASYONU
|
1
|
DÖRTYOL’DA BULUNAN ANTREPOLAR
Hatay Valiliği İskenderun Lojistik köyü İle Antakya ve Osmaniye Lojistik Destek Merkezleri Master Plan
|
ANTREPO ADI
|
TİPİ
|
TÜRÜ
|
EŞYA CİNSİ
|
ALANI / HACMİ
|
|
AKPET AKARYAKIT DAĞITIM PAZARLAMA A.Ş.
|
A TİPİ GENEL
|
TANK
|
AKARYAKIT
|
46.116 m3
|
|
TEKNİK PET.ÜRN.LTD.ŞTİ.
|
A TİPİ GENEL
|
TANK
|
AKARYAKIT / LPG
|
50.500 m3
|
|
MOTOİL UL.TAŞ.ÜR. DEN.TİC.A.Ş.
|
A TİPİ GENEL
|
TANK
|
AKARYAKIT
|
10.513 m3
|
|
SOLMAZ GÜMRÜK MÜŞ. A.Ş.
|
A TİPİ GENEL
|
TANK
|
AKARYAKIT
|
610.793 m3
|
|
SOLMAZ GÜMRÜK MÜŞ. A.Ş.
|
A TİPİ GENEL
|
TANK
|
AKARYAKIT
|
16.472 m3
|
|
SOLMAZ GÜMRÜK MÜŞ. A.Ş.
|
A TİPİ GENEL
|
TANK
|
AKARYAKIT
|
11 Tank
|
|
MMK METALÜRJİ SAN. LİMAN İŞL. A.Ş.
|
C TİPİ ÖZEL
|
KAPALI
SAHA
|
MUHTELİF EŞYA MAKİNE YEDEK PARÇA
|
4.133 m2
|
|
GARCİA MUNTE ENERJİ A.Ş.
|
C TİPİ ÖZEL
|
AÇIK
SAHA
|
KATI YAKIT
|
12.101 m2
|
Hatay Valiliği İskenderun Lojistik köyü İle Antakya ve Osmaniye Lojistik Destek Merkezleri Master Plan
Coğrafi Yapısı
Akdeniz Bölgesinin doğusunda 36.9250 ve 36.8050 Kuzey paralelleri ile 36.0750 ve 36.3000 Doğu meridyenleri arasında yer alan Dörtyol’un ;Doğusunda Amanos dağları ve Hassa,güneyinde Payas,batısında İskenderun Körfezi,kuzeyinde ise Erzin ilçesi bulunmaktadır.
Tipik Akdeniz iklimi görülen , 70 m rakımlı ilçemiz, ülkemizde Rize ilinden sonra en fazla yağış alan merkezlerden olup nispi nem ortalaması % 48,3 tür. En çok yağışı Şubat, Mart, Nisan ve Aralık aylarında, en az yağışı ise Ağustos ayında almaktadır. (2013 yılında metrekareye düşen toplam 899,02 mm. )
2013 yılı sonu itibarıyla sıcaklık en yüksek 43,2 °C en düşük 2,00 °C olmuştur. İlçemizde en düşük sıcaklık –7,0 °C olarak 1985 yılında gerçekleşmiştir.
İlçenin yüzölçümü 342 Km² dir.
Turizm
Bir tarım ve sanayi şehri olan Dörtyol aynı zamanda; tarihi ve kültürel mekânları ile kültür turizmi, Çökek yaylası ve mesire alanı Yeniyurt Sahili ile yaz turizmi açısından bir turizm cazibe merkezidir.
19-21 Aralık 2014 tarihlerinde 3. yapılan İlkkurşun , Dörtyol Kültür ,Sanat ve Turunçgil Festivali ile İlçede konserler , paneller , gösteriler,sergiler gibi Kültür ve Sanat etkinlikleri yapılmaktadır. Bu sayede hem İlçeye kültür ve sanat açısından aktif günler yaşatılmakta hem de İlçenin en önemli ürünü olan turunçgillerin tanıtılması için çalışmalar yapılmaktadır.
İlçemize ait başlıca kültür varlıkları; İlk Kurşun Müzesi , Atatürk Evi , Mancınık kalesi , Kinet Höyüğü
İlçemizin doğal zenginlikleri ve mesire yerleri; Tümüyle çam,ardıç ve maki türü ağaçlar ve kır çiçekleri ile kaplı, orman ile içi içe olan yayla ve mesire alanı özellikle yaz aylarında yoğun ilgi görmektedir. Bunun yanında Kuzuculu Zübeyde hanım Parkı , Yeşilköy Sahil Parkı, Beşikgöl ilçemiz halkının piknik ve mesire alanlarıdır.
Bunun yanında Amanos dağlarında başta Topaktaş ve Çökek yaylaları olmak üzere 50 yayla bulunmaktadır.
İlçemizin kültürel yapısında, nüfus yapısının etkileri açıkça görülmektedir. Yurdumuzun dört tarafından gelerek Dörtyol’a yerleşen vatandaşlar, İlçemizde örf, adet ve ananelerini yaşayarak kültürel bir mozaik oluşturmaktadırlar.